Ostatni dom na zapomnianej ulicy – Catriona Ward

Na ulicy Mgielnej, tuż przy lesie stoi dom, w tym domu mieszka Ted. Samotny facet w średnim wieku, bezrobotny, otyły i zaniedbany. Lubi zwierzęta, ale nie przepada za ludźmi. Ma problemy psychiczne, często traci przytomność umysłu. Łyka psychotropy i popija je alkoholem. Tajemnic jakie kryje jego dom strzegą zabite dyktą szyby i nadnaturalna ostrożność właściciela. Jedenaście lat temu nad jeziorem w okolicy domu Teda zniknęła dziewczynka, „Dziewczynka z lodem na patyku”, której nigdy nie odnaleziono. Z resztą nie tylko ona zniknęła w okolicy „Ostatniego domu na zapomnianej ulicy”…

Brzmi to jak wypisz wymaluj typowy, sztampowy psychothriller o seryjnym mordercy. I tak ma brzmieć, ma brzmieć tak po to, żebyście pogubili klapki, gdy okaże się czym w rzeczywistości jest ta historia.

Moi Drodzy, mamy poważnego kandydata do roli najlepszego dreszczowca roku. Książka cieszyła się ogromną popularnością jeszcze przed premierą i o ile tak rozkręcona machina promocji częściej mnie zniechęca niż zachęca do lektury to w przypadku „Ostatniego….” nie mogłam odpuścić. Nie mogłam z powodu kota. Wyobraźcie sobie lepszego obserwatora upiornej rzeczywistości niż kot? Narracja z punktu widzenia kota? Wreszcie ktoś skorzystał z potencjału takiego bohatera, nie ograniczając jego roli do cichego przemykania pałacowymi korytarzami tego, czy innego nawiedzonego domu. Poe byłby dumny, Lovecraft byłby zachwycony. Biorę!

Kotka Oliwia o lesbijskich ciągotach, o czarnym futerku z białym krawatem ma swój pierwowzór w kotce autorki, towarzyszce jej dzieciństwa. Stąd też tak wiarygodnie brzmi jej narracja. A wiarygodna musi być, w przeciwnym razie wszystko runie.

Głos ma też Ted, nasz kandydat na podręcznikowego mordercę. Ogromną sztuką jest stworzyć bohatera/antybohatera, który jednocześnie będzie nam się jawił jako potwór, w którego potworność wierzymy, z drugiej budzi współczucie i wcale nie dlatego, że jest człekiem atrakcyjnym, czy fascynującym i skoczylibyśmy z nim na drinka.

Są też inne głosy, inne postacie. Ich narracje przeplatają się tworząc wielogłos, kakofonie i pajęczynę wątków i podejrzeń. Catriona Ward jest mistrzynią niedomówień. Nie sztuką jest zrobić czytelnika w balona, zmieniając całe założenie na finiszu, sztuką jest stworzenie takiej perspektywy, takiej iluzji rzeczywistości w której  jednocześnie pokazuje się czytelnikowi pewien obraz i w tym samym czasie zawiązuje mu przepaskę na oczach.

Nie mogę powiedzieć, bym nie odgadła tego i owego. SPOILER: Po scenie w centrum handlowym już byłam pewna, że Lauren nie istnieje, że jest projekcją umysłu Teda. Ale nie sądziłam, że Oliwia też. Być może nie chciałam wierzyć, że Ted jest całkowicie samotny, chciałam mu dać choć tego kota. KONIEC SPOILERA. Nie mniej jednak nadal z zachwytem podziwiam sposób w jaki autorka snuje swoją opowieść. Ward nie tylko chwyciła się ciapowatego tematu, ale tez widziała co z nim zrobić. Podeszła do niego bez naiwności, odrzuciła stereotypy i poszła własną (kocią) ścieżką. Tak jestem zachwycona, poruszona, zasmucona i rozbita. Chcę więcej takich powieści, a że Ward ma w swoim dorobku dwa wcześniejsze tytuły – gotyckie powieści grozy- to z tego miejsca domagam się ich polskiego przekładu.

Moja ocena: 9/10

Za książkę dziękuję Czwarta Strona

W nawiedzonym zamczysku – Jan Łada

Wołyń, rok 1633. Kazimierz  jest prawnukiem niesławnego wojewody Hrehora Miśniakowskiego. Hania z kolei pochodzi z rodu Turobojskich. Konflikt ciągnący się od pokoleń nie sprzyja temu co rodzi się między dwojgiem młodych ludzi. Swoista klątwa, czy inne przekleństwo? A od wschodu nadciągają kozacy…

Ksiądz Jan Gnatowski, bo to właśnie jego osoba kryje się pod pseudonimem Jan Łada był temperamentnym publicystą, charyzmatycznym kaznodzieją, ale także twórcą i to nie byle jakim, bo jego książki możemy kategoryzować jako utwory z pogranicza powieści historycznej i powieści fantasty. Taki polski Martin przełomu XIX i XX wieku tylko, że w sutannie zamiast kaszkietu;)

Jego powieści cieszyły się ogromną popularnością do czasu, gdy cenzura PRL postanowiła pogrzebać jego spuściznę. Pierwotnie „W nawiedzonym zamczysku” nosił tytuł „W zaklętym zamczysku” i chyba ten pierwszy tytuł bardziej pasuje do tego co spotkamy na karach powieści. Magia i klątwy owszem, ale duchów i nawiedzeń jak na lekarstwo. Może powinnam być rozczarowana, ale wcale nie jestem.

Mimo, że motorem napędowym głównej osi fabuły jest wątek, który najmniej mnie interesował, żeby nie powiedzieć, że irytował, to całość oceniam wysoko, a nawet jeszcze wyżej.

Można powiedzieć, że „W nawiedzonym zamczysku” to taki prequel do sienkiewiczowskiego „Ogniem i mieczem”, a więc jest to powieść z pod znaku kontusza i szabli, czy tam szpady;) Język nieco archaiczny, ale po to w liceum czytało się „Potop” żeby teraz docenić starania współczesnego wydawcy, który zadbał o lekki szlif i uwspółcześnienie. Tempo akcji jest niemal sensacyjne, a narracja niemal filmowa. Nikt się nudzić nie powinien. Szlacheckie rody, waśnie i najeźdźcy ze wschodu. Bohuna nie ma, ale też jest ciekawie.

Główny wątek to oczywiście nieszczęśliwa miłość, a że ksiądz o miłości pojęcia miał chyba średnie, to wyszły z tego popłuczyny. Rycerski Kazimierz i jego cnotliwa oblubienica zawsze dziewica. On wzdycha, ona mdleje i tak się ta ich relacja kręci.

Dużo ciekawiej jest na dalszym planie. Moją szczególną uwagę przykuła Motra, również nieszczęśliwie zakochana, również – a jakże – w Kazimierzu. Niestety facet mający do wyboru lalkę barbie nie wybierze laleczki Voodoo, a musicie wiedzieć, że Morta cieszyła się w okolicy sławą czarownicy. Magiczna postać, nad którą niemal uroniłam łzę. Podobnie do gustu przypadła mi kreacja Walka wariata.

Wojna i miłość, a gdzie mistycyzm i magia? Głównie w części pierwszej noszącej znaczący tytuł „Noc kupały”. Jest folklor, dawne pogańskie wierzenia, obrzędy i legendy o wilkołakach i upiorach. Jest klimat. Oczywiście te wątki pojawiają się też później, ale tu mamy ich największy urodzaj. Za to na końcu doczekamy się ducha.

Bardzo się cieszę, że powieść udało się wznowić i miałam okazję się z nią zapoznać. Klasyka warta docenienia.

Moja ocena: 7/10

Dziękuję wydawnictwu Zysk i s-ka