książki

Dzwon we mgle – Gertrude Atherton

Jeśli komuś się wydaje, że wszystkie grozowe opowieści przełomu wieku XIX i XX są takie same to spieszę z dowodem, że nie. Oto zbiór, a właściwie zbiorek opowiadań od Gertrude Atherton „Dzwon we mgle”, która ze zdarzeń zwyczajnych, błahych kładła podwaliny pod swoje opowieści – całkowicie niezwyczajne.

Tytułowy „Dzwon we mgle” zadedykowany Henremu Jamesowi przenosi nas do staroangielskiej posiadłości gdzie pewien pisarz spotyka źródło swojej największej inspiracji, portret małej dziewczynki, a później nią sama w zupełnie nowym wcieleniu. Co jest fikcją, co prawdą, i czy choćby największy twórca zdolny jest alternatywną historię przeżytego już życia, przypieczętowanego losu?

„Bolton Strid” zupełnie niezwykła tajemnica zaginięcia, pokazana od zupełnie niecodziennej strony. „Umarli i hrabina” to opowieść o życiu wiecznym, a właściwie wiecznym śnie, z którego jak się okazuje, ku zaskoczeniu wszystkich zmarłych można się obudzić. „Największe szczęście, największej liczbie ludzi” bodaj najodważniejsze z opowiadań poruszające wątek usprawiedliwionego zabójstwa. Mogę sobie tylko wyobrażać jakie kontrowersje ten przekaz mógł budzić w owych czasach.

„Śmierć i kobieta”, studium umierania, trwania przy umierającym, czekanie na ostateczność, ostatnie chwile na ziemi. Przejmujące w swojej wymowie, zaskakujące finałem.

Na koniec zwieńczenie, wisieneczka na torcie, kolejna opowieść wyprzedzająca swoje czasy „Syrena mgłowa”, której motywy wykorzystał w swoim filmie Alfred Hitchcock. Finał ponownie zmiata z planszy.

Maleńki zbiór o ogromnej sile rażenia. Fenomenalna sprawa. Ogromny zachwyt.

Moja ocena: 9/10

Dom pogrzebowy Cottona – Monica Brashears

Dziewiętnastoletnia Magnolia żegna swoją babkę na pogrzebie. Strata jedynej osoby, dla której była ważna wykoleja jej życie. Dziewczyna nie bardzo ma gdzie się podziać, a perspektywa spłacania czynszu w naturze nie odpowiada jej. Podczas pracy na stacji benzynowej poznaje tajemniczego Cottona, który oferuje jej dach nad głową i zatrudnienie w charakterze modelki. Tym sposobem dziewczyna zostaje mieszkanką domu pogrzebowego, który zajmuje się nie tylko grzebaniem zmarłych, ale i w pewnym sensie przywracaniem ich do życia.

Debiutująca tą  powieścią Monica Brashears prowadzi nas do swojego dziwnoświata. Zderza naturalizm – żeby nie powiedzieć brutalizm – z oniryczną baśniowością. Na nastoletniej twarzy, nie rzadko wykrzywionej w kpiarskim uśmiechu, stara się malować posągowość gotyku. Zestawia ze sobą zupełnie niepasujące części literackiej garderoby, wciska nam do gardła śmierdzące zgnilizną rozkładu wątki, a na roztrój żołądka, którego bez wątpienia się nabawimy, proponuje gorzką pigułkę społecznego upadku. Zdaje się, że nic się tu nie zgadza, a historia zmierza trochę donikąd. Mam mieszane odczucia i daleka jestem od zachwytu, ale docenić też potrafię, bo jest w tym duża wrażliwość na świat i jego uważna obserwacja. Tylko narracja potrzebuje jeszcze szlifu, a przekaz dojrzałości.

Magnolia nie wzbudza ciepłych uczuć. Zawieszona gdzieś między nerwicą a psychozą bohaterka nie jest przewodnikiem, któremu czytelnik może ufać. Jej perspektywa jest mętna, a o rzeczach istotnych mówi tylko przy okazji. Polubiłam bardziej fragmenty niż całość koncepcji. Moją uwagę przykuły bajki opowiadane  perspektywy rekwizytów. Inna, niecodzienna optyka problemu. Podobnie fragmenty opisujące seanse, w których Magnolia wcielała się kolejne martwe osoby. Miały one w sobie pewien grozowy pierwiastek, pierwiastek mojej ulubionej grozy unurzanej w smutku. Bardzo doceniam. Całość prezentuje się bez wątpienia oryginalnie, choć raczej nie są to moje moje obszary i moje preferencje.

Moja ocena: 6/10

Współpraca Wydawnictwo Mova

Pokój na wieży – Edward Frederic Benson

Moje drugie spotkanie z Bensonem okazało się nie tak zachwycające jak pierwsze. Być może wysoko postawiona poprzeczka w zbiorze „Widzialne i niewidzialne” przyczyniła się do tego lekkiego zawodu? Nie każde z trzynastu opowiadań zawartych w zbiorze „Pokój na wieży” zrobiło na mnie wrażenie. Wręcz kilka z nich przyjęłam z zupełną obojętnością (np. „Grób Abdulla Alego”, czy „Istota z żywiołu”). Nawet tytułowe opowiadanie, czyli „Pokój na wieży”, umówmy się, nie strąciło mi z głowy kapelusza. Nie mniej jednak znalazłam tu warte uwagi perełki i na nich zamierzam się skupić.

Za najlepsze uważam utrzymane w klimacie folk horroru „Polowanie w Achnaleish”, które traktuje o dość niefortunnym pobycie w małej wiosce w hrabstwie Sutherland gdzie grupa znajomych miała wypoczywać na polowaniu w chatce myśliwskiej. Wierzenia miejscowych położyły się cieniem na planowanych rozrywkach (och, jaka szkoda), a ogólne poczucie zaszczucia i zagrożenia całkowicie zdominowały nastrój bohaterów. Bardzo ciekawy, niecodzienny pomysł, oparty na ludycznych podaniach.

Z ciekawą formą opowieści wampirycznej (?) mamy do czynienia w „Wyklętej” gdzie pechowi małżonkowie za sprawą znajomości z nową sąsiadką zmuszeni są dać wiarę teorii o reinkarnacji. A kim to była niesławna Pani Acres w przeszłym życiu? Tu możecie się dobrze zdziwić.

Na duchy też znajdzie się miejsce, chociażby w opowiadaniu „Sąsiednie łóżko” gdzie to lokator wynajętego pokoju zmuszony jest dzielić przestrzeń z kimś zupełnie niematerialnym. Ducha, w dość niekonwencjonalnej formule spotkamy w „Seansie Pana Tilly’ego”. Miłośnik seansów spirytystycznych ginie tragicznie w drodze na spotkanie z medium, ale mimo wszystko pojawia się na nim – co prawda w zupełnie innej roli. Na specjalną uwagę zasługuje tu opis pośmiertnych 'przeżyć’ – jakkolwiek to brzmi.

Resztę opowiadań uważam za niezłe średniaki. Nudzić się nie powinniście, ale po zachwyty trzeba się zgłosić do „Widzialnych i niewidzialnych”.

Moja ocena: 6/10

Widzialne i niewidzialne – Edward Frederic Benson

„Widzialne i niewidzialne” zawiera trzynaście wysoko ocenianych opowiadań Edwarda Bensona, znanego grozolubom głównie za sprawą opowiadania „Pokój na wieży”. Akurat tego tytułu w zbiorze nie znajdziecie, ale obiecuję, że mimo wszystko będzie przepysznie. Ostatnio brałam na tapet wiktoriańskie autorki i trochę przesiąkłam ich sentymentalnymi tonami, dlatego też dla odmiany wylosowałam z mojej małej biblioteczki grozy wydawnictwa C&T mężczyznę, padło na Bensona.

Wszystkie opowiadania zebrane w „Widzialnych i niewidzialnych” można w sumie podzielić na dwie kategorie. Pierwsza to bardzo klasyczne opowieści o duchach, gdzie bohater – czasem narrator, czasem osoba, która relacjonuje swoje wspomnienia narratorowi – odkrywa, że w miejscu jego aktualnego bytowania straszy i oto wkrótce dowiadujemy się czemu straszy. Najbardziej klasycznym przykładem będzie tu „Tajemnica porcelanowej miseczki”, „Ogrodnik”, „Po drugiej stronie drzwi”, „Przeklęty dwór”. Wszystkie są bardzo do siebie podobne, a ich największą zaletą jest to, że autor bardzo poważnie podchodzi do straszenia, toteż nie znajdziemy tu dziwnych wybiegów stosowanych dla rozładowania atmosfery.

Zupełnie innym rodzajem są opowieści bliższe nurtowi weird fiction, aniżeli ghost story. Tu moją szczególną uwagę przykuła „Gąsienica” – absolutnie fenomenalny weird, który podobnie jak „Karawan” odnosi się do złowróżebnych przeczuć, czy nawet metaforycznych wizji przyszłej śmierci. W „Negotium Preambulans” można dostrzec naleciałości Lovecrafta, zresztą on sam chwalił ten utwór, zaś „Śmierć w tumanach kurzu” jakoś skojarzyła mi się z Grabińskim. Szczyptę folk horroru zapewni nam „Noc Gavona”. Fenomenalnie wypada trochę melancholijna „Kocica”, zaś „Pani Amworth” przywodzi na myśl najlepsze opowieści wampiryczne. „Szczyty grozy” chyba najodważniej operują grozą, a może przekonał mnie zimowy klimat? Nie znalazłam tu utworu, który uznałabym za słaby toteż jak najbardziej polecam Wam tą niewielką książeczkę.

Moja ocena: 9/10