Top

Biblia Horroru

Na początku był lęk...

filmy grozy z lat '70 i '80

Słuchaj i patrz

Symptoms (1974)

Tłumaczka Helen Ramsey zaprasza swoją przyjaciółkę, pisarkę Anne Weston do odziedziczonego domu nad jeziorem. Wesoła Anne zdaje się nie zwracać uwagi na ponury nastój unoszący się w domostwie, zaś do ponurego oblicza Helen zdołała już pewnie przywyknąć. Moc atrakcji jaka czeka na miejscu na młodą pisarkę to między innymi historia zaginionej ex przyjaciółki Helen, Cory, oraz obserwowanie dziwnego pojedynku na spojrzenia pomiędzy Helen, a Brady’m złotą rączką mieszkającym na terenie posiadłości. Wkrótce dochodzą do tego dziwne odgłosy jakie zdaje się słyszeć nocami.

Historia filmu Ramóna Larraza nadaje się nad osobną rozprawę. Mimo startu z wysokiego C, czyli premiery na Festiwalu w Cannes, wielu potencjalnych widzów mogło nigdy go nie zobaczyć. Po szumnej premierze, w trakcie której nie obyło się bez krytycznych uwag jakoby „Symptoms” zupełnie nie zasłużył na takie wyróżnienie – sugerowano, że na festiwalu powinien znaleźć się inny projekt – przez bite dwa lata nie trafił do oficjalnej dystrybucji. Po tym czasie krótko wyświetlano go w kinach (głównie w Stanach), jednorazowo pojawił się w TV i doczekał bardzo małej dystrybucji na VHS, po czym: przepadł bez wieści. Dosłownie, doszło do zaginięcia oryginału, który odnalazł się dopiero w 2016 roku zasługą Brytyjskiego Instytutu Filmowego. Do tej pory tak okoliczności zaginięcia jak i cudownego odnalezienia nie zostały podane do wiadomości publicznej. Faktem jest, że obecne możemy cieszyć się seansem z tym filmem, co jest nie bagatelną i wartą odnotowania sprawą.

„Symptoms” już od pierwszych scen skradł moje serce. Dosłownie miałam wrażenie, że coś wisi w powietrzu, jakaś nieuchwytna woń rozkładu, jakaś brudna tajemnica, coś zakurzonego, coś odległego. Posągowa Helen, której aparycja z miejsca awansuje ją na pozycję czarnego konia w wyścigu o grozę, kradnie każdą scenę. Nie musi nic robić, po prostu jest. Bladolica, przenikająca spojrzeniem – w jej oczach jest pustka śmierci, jakby już była martwa – każdy grymas twarzy, każdy gest. Ma w sobie coś podstępnego, jednocześnie budzi żałość. Woskowa figura idealna do roli pogrążonej w neurozie lokatorki strasznego domu, strażniczki tajemnicy.

Szepty, chichoty i jęki – swoisty język tego domu, który chce nam coś pokazać, coś powiedzieć. Dużo tutaj niedomówień, niewypowiedzianych słów, sugestii, które łatwo zrozumieć opacznie, albo wręcz przeoczyć. Ledwie symptomy, że dzieje się coś złego. Ba, już się stało i się nie odstanie. Atmosfera, atmosfera i jeszcze raz atmosfera. Narracja może wam przywieźć na myśl opresyjność „Wstrętu” Polańskiego i do tego też filmu często jest porównywany. Kino na wskroś psychologiczne, psychodeliczne. Wszak powstałe w oparciu o prozę czołowego twórcy belgijskiego weird fiction. Mniam.

Moja ocena:

Straszność: 2

Fabuła:8

Klimat:9

Napięcie:7

Zaskoczenie:6

Zabawa:7

Walory techniczne: 8

Aktorstwo:8

Oryginalność:7

To coś: 8

70/100

W skali brutalności: 1/10

W ciemnym lesie

The Forest/ Las (1982)

Dwaj kumple, Charlie i Steve planują krótki wypad na obóz w lesie. Ich partnerki, Teddi i Sharon szybko podchwytują pomysł  i postanawiają nie tyle dołączyć do mężczyzn co wyruszyć przed nimi, tym samym udowadniając samcom, że potrafią sobie poradzić w leśnej głuszy. Jak postanawiają tak też czynią i wkrótce parkują swoje auto na początku szlaku w parku narodowym. Mężczyźni wyjeżdżają później a ich droga dodatkowo się wydłuża z powodu awarii auta. Dwie kobiety wyruszają na wędrówkę same. Już na początku, utrudzone wyprawą nabierają przekonania, że nie był to najlepszy pomysł. Utwierdzają się o tym już pierwszej nocy nad rzeką kiedy pojawia się tam niespodziewany gość.

„Las” Dona Jonesa, to godny, choć zupełnie zapomniany reprezentant nurtu slash początku lat ’80. Film skrajnie niskobudżetowy celuje w formułę backwoods zabiera nas na malownicze tereny kalifornijskiego parku Sekwoi gdzie został nakręcony. Otoczenie przyrody naturalnie buduje atmosferę izolacji, co jest najmocniejszym punktem programu. Fabularnie naiwny, generuje dużo sytuacji problemowych będących głównych przyczółkiem grozy. To co odróżnia obraz od innych, bardziej znanych slasherów w to wątki nadprzyrodzone.

Główny oprawca, kanibal z lasu, jest jak najbardziej żywym okazem, natomiast jego krewni już niekoniecznie. Z pierwszą złowrogą emanacją mamy do czynienia już nad rzeką gdzie docierają nasze niewiasty. Teddi i Sharon ukazuje się duch kobiety z krwawym śladem na czole, odzianej w płaszcz kąpielowy, która 'rozpytuje’ o swojej dzieci – dwójkę bladych, chudych istot krążących gdzieś po lesie i starających się odciągnąć swojego tatę kanibala od mordowania turystów. Przyznajmy, wszelkie emanacje są bardziej śmieszne niż straszne, ale osobiście odczytuję to jako wartość dodatnią. Praktycznie przez cały seans towarzyszy nam poczucie pewnego zażenowania, cringe’u a nawet niedowierzania, że komuś przyszło do głowy coś takiego puszczać w świat.

Nie zrozumcie mnie źle, bo ma to swój campowy urok, któremu nie mogłam się oprzeć. Egzaltacja aktorów, kompletny brak umiejętności kręcenia scen walki, czy wreszcie ujęcia mające uchodzić za efekty specjalne – cringe osiąga poziom sufitowy. Reżyser chyba sam to w końcu zrozumiał, bo tuż przed finałem zaserwował coś co miało wyjaśnić morderczy rodowód antagonisty i oto mamy przekomiczną scenę życia domowego – nieudanego pożycia małżeńskiego. Niby nie można robić żartu z żartu, a jednak reżyser to zrobił. Cała postać antagonisty jest idealnym połączeniem groteski i grozy: weźmy chociażby scenę konsumpcji ludzkiego mięsa.

Urzekła mnie ta historia, ten entuzjazm twórcy i całej obsady, doceniam jak diabli. Bierzcie i oglądajcie. I bawcie się przednio.

Moja ocena:

Straszność: 1

Fabuła:5

Klimat:7

Napięcie:5

Zabawa: 9

Zaskoczenie:4

Walory techniczne: 5

Aktorstwo:5

Oryginalność:7

To coś:8

56/100

W skali brutalności: 2/10

Jesteś i Cię nie ma

Black Rainbow/ Czarna tęcza (1989)

Martha Travis nazywa siebie medium. Przemierza kraj by na specjalnych pokazach prezentować swoje zdolności nawiązywania kontaktu ze zmarłymi. Przyciąga tłumy, a jej ojciec, Walter liczy zyski by skutecznie puszczać je 'przelewem’ 😉 Podczas jednego z takich występów Martha wprowadza w osłupienie mieszkańców przemysłowego miasteczka, gdy nawiązuje kontakt z duchem mężczyzny, który żyje. Jeszcze. Martha szczegółowo opisuje jego śmierć wbrew słowom jego małżonki, która zapewnia, że mężczyzna czeka na nią w domu. Gdy rzeczona uczestniczka wraca do domu i oczywiście zastaje tam zupełnie żywego męża na Marthę spada gniew lokalnej społeczności i oczywiście ojca, który już przelicza ile będzie go kosztować ta niesława. Wkrótce jednak okazuje się, że do swoich spirytystycznych talentów Martha może jeszcze dodać umiejętność jasnowidzenia.

„Czarna tęcza” z 1989 roku jest uznawana za jeden lepszych filmów w dorobku Mike’a Hodgesa, reżysera między innymi pierwszego sequela „Omena”, czy „Autostopowicza”.  Doceniono go raczej po latach niż bezpośrednio po premierze. Choć już wtedy zaskarbił sobie sympatię krytyków dystrybucji filmu tak w ojczyźnie jak i w Ameryce nie towarzyszyła wielka pompa. Oficjalna premiera z prawdziwego zdarzenia miała miejsce tylko w Japonii i tam film odnotował największe zyski. Tytuł nawiązuje bezpośrednio do scen, w których Martha doświadcza wizji z czarną tęczą, która poprzedza jej jasnowidzenie.

Fabuła filmu skupia się na wątkach paranormalnych. Pierwsze fragmenty pokazują nam w jaki sposób Martha i jej ojciec przygotowują się do występów. Czuć w tym bardziej biznes niż okultyzm. Początek show, w którym ewidentnie widać w jaki sposób Martha manipuluje swoimi odbiorcami każę nam sceptycznie patrzeć na jej poczynania. Tym większym zaskoczeniem będą dla nas kolejne sceny, gdy nasze medium gubi gdzieś scenariusz swojego show i wprowadza w osłupienie publikę. Myślę, że tę przed ekranami też 🙂 Kolejną mocną sceną jest już ta rejestrująca wypełnianie się jej przepowiedni. Jest krwawo, jest dynamicznie. Choć w dalszej części na arenę wprowadzony zostaje motyw śledztwa wokół śmierci mężczyzny, mnie osobiście nie dawało spokoju to w jaki sposób twórca uzasadni nagłą zdolność Marthy do jasnowidzenia. I czy aby na pewno o jasnowidzenie tu chodzi? Pojawia się postać dziennikarza, który żywo interesuje się tak przypadkiem Mathy jak i zgonem pracownika fabryki. Na tym ostatnim zresztą nie kończą się złe wróżby, bo Marcie udaje się nawiązać kontakt z następnymi duchami 'jeszcze żywych’ i przewidzieć ich zgony,

Słyszeliście o zjawisku bilokacji? To właśnie ono, jak deklarował twórca stanowi klucz do zrozumienia przedstawionych tu wydarzeń. Zjawisko o dość dyskusyjnej naturze jest jej fundamentem, ale nie tylko o tym będzie tu mowa. Ważne jest też to, dlaczego te czy inne osoby spotkał nagły i tragiczny zgon. Mamy tu bardzo czytelny odnośnik do korporacyjnych zapędów skutkujący degradacją środowiska. Obraz małej wylęknionej społeczności postawionej naprzeciw giganta, inserowany zresztą autentyczną historią śmierci kilku sygnalistów.

Badając społeczne tło wydarzeń trudno nie przyczepić się do prezentowanych tu rodzinnych dysfunkcji (relacja Marthy z ojcem jest bardziej niż skomplikowana), ale nie tylko o nią tu chodzi: odniosłam wrażenie, że opisywane tu środowisko traktuje jako pewien standard nadużywanie alkoholu przez ojców rodziny. Jest też oczywiście wątek religii oraz instytucji i biznesów jaki powstają wokół wiary. Bardzo ciekawie wypada tu rozmowa Wiliama z kaznodzieją, którego spotykają w pociągu. Jednym słowem: dużo grzybów w barszczu. Film na pewno wymaga niejakiego skupienia, ale to nie oznacza, że nie posiada walorów rozrywkowych. Ciekawa pozycja, pełna niewesołych nihilistycznych przemyśleń, którą warto poznać.

Moja ocena:

Straszność: 1

Fabuła: 7

Klimat:7

Napięcie: 6

Zaskoczenie:6

Zabawa:7

Walory techniczne:7

Aktorstwo: 8

Oryginalność: 7

To coś:7

63/100

W skali brutalności: 2/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

Co z Ciebie wyrosło

Bad seed / Dziedzictwo zła (1985)

Wdowa, Christine Penmark samotnie wychowuje dziewięcioletnią córkę Rachel. Dziewczynka to ucieleśnienie dziecięcego uroku, pod wpływem którego zdają się znajdować wszyscy z najbliższego otoczenia dziewczynki. Wyjątkiem są osoby, które w jakiś sposób 'podpadły’ dziewczynce. Oni jednak, raczej nie będą mieli okazji się wypowiedzieć, bo dziwnym zrządzeniem losu przydarzyły im się śmiertelne wypadki. W pewnym momencie Christine zaczyna uważnie przyglądać się swojej córce i zdecydowanie nie podoba jej się to co dostrzega.

To już ostatni film z 'uniwersum’ „Bad seed”, więcej nie ma, więcej nie udało mi się znaleźć. Ta ekranizacja powieści Wiliama March’a pochodzi z lat ’80 i jest produkcją telewizyjną. Ba, miała być nawet serialem, ale jakoś nic z tego nie wyszło.

Zawsze mam dylemat czy takie produkcje traktować bardziej jako readaptacje, czy po prostu remake. Z uwagi na to, że nie znam literackiego pierwowzoru film mogę porównać jedynie z jego starszą wersją z lat ’50, lub z nowszą z roku 2018. Fabularnie stoi gdzieś pomiędzy, choć zdecydowanie bliżej mu do starszego brata. Z najnowszą ekranizacją łączy go wątek wdowieństwa jednego z rodziców, samotne rodzicielstwo, które odbiorca może traktować jako jedną z przyczyn pewnych problemów wychowawczych, jakie sprawia główna bohaterka 😉

Jednak znacznie więcej „Dziedzictwo zła” wiąże jednak z „Bad Seed” 1956. Odbieram ten fakt pozytywnie, choć da się zauważyć, że na poziomie scenariusza 'starszak’ wypada lepiej. Chodzi mi tu głównie o dialogi czy kreacje bohaterów. O ile młodsza odtwórczyni roli Rachel ustępuje starszej tylko w niewielkim stopniu, wypadając bardzo dobrze to między obiema Christine widzę kolosalna przepaść — na korzyść tej starszej of course. Co do dialogów, to zostały znacznie uproszczone, zabrakło mi tych naukowych dociekań, żarliwych dyskusji. Niemniej jednak ogólna koncepcja nie została zaburzona. Da się nawet zauważyć, że młodsza dziewczynka rozwija swoją psychopatię w szerszym zakresie. Niektóre sceny wypadają nawet lepiej: jak chociażby potyczka słowna pomiędzy Rachel a ogrodnikiem. Moja obsesja na punkcie „Bad seed” została więc dopełniona, wszystkie ekranizacje za mną. Ciekawa jestem, czy wśród Was znajdzie się drugi taki wariat jak ja.

Moja ocena:

Straszność:1

Fabuła:8

Klimat:7

Napięcie:7

Zaskoczenie:5

Zabawa: 7

Walory techniczne: 7

Aktorstwo:7

Oryginalność:6

To coś:7

62/100

W skali brutalności: 1/10

Sztuka patrzenia

Angustia/ Udręka (1987)

Fanka filmów grozy Linda wraz ze swoją przyjaciółką Patty udaje się do kina na seans z horrorem „The Mommy”. Podczas gdy Linda miło spędza czas przed ekranem Patty popada w coraz większe przerażenie. Czy to wpływ filmu czy coś więcej? „The Mommy” opowiada historię Johna Pressmana, samotnego asystenta okulisty, cierpiącego na postępującą utratę wzroku mieszkającego z upiorną matką, Alice. Kobieta posiada mesmeryczne zdolności, potrafi silnie wpłynąć na syna i robi to czyniąc z niego obłąkanego mordercę.

„Udręka” Bigasa Luny, katalońskiego reżysera, malarza i grafika to jeden z ciekawszych filmów lat ’80. Poniekąd wpisuje się w modną wówczas konwencję slashera, ale stosuje przy tym cokolwiek niecodzienny wybieg i estetykę, która zwróciła uwagę tak zwykłych widzów jak i krytyków filmowych.

Mamy tu do czynienia z koncepcją filmu w filmie, opowieści w opowieści, dwóch fabuł w jednej. Nie dowiadujemy się o tym od razu. Początek seansu poświęcamy na śledzenie „The Mommy”, jednak w pewnym momencie świat przedstawiony ulega rozszczepieniu i dowiadujemy się, że nie oglądamy tego filmu sami. Widzimy Lindę i Patty i innych widzów. Obserwujemy jak oglądana fabuła 'wnika’ w widza. Widzimy skutki hipnotycznej sesji jakiej poddawany jest John, ale też Patty i… ktoś jeszcze. Patty zdjęta przerażeniem jest przekonana, że bodaj za moment podziali los ofiar Johna. Wszystko za sprawą intensywności i sugestywności oglądanego obrazu. Możemy to potraktować jako wstęp do dyskusji o wpływie jaki brutalność kina może mieć na potencjalnego widza, albo po prosu cieszyć się ofertą dwóch horrorów w jednym.

Są filmy posiadające zdolność wyjątkowego wpływania na odbiorcę, dekonstruowania jego kruchej psychiki, poddawania w wątpliwość rzeczywistości. Taki właśnie wpływ posiada „The Mommy”, taki wpływ wywiera „Udręka”.  Obserwowanie kolejnych scen przekłada się na rosnący dyskomfort. Niezdefiniowane zagrożenie, klaustrofobiczna atmosfera sali kinowej i wreszcie niezwykle żywe i graniczne przeżycia Patty podbijają poziom niepokoju. Napięcie cały czas rośnie, a my jesteśmy wręcz bombardowani kolejnymi psychodelicznym ekspozycjami. Nie mamy tu do czynienia z makabrą w dosłownym rozumieniu, ale chirurgiczna precyzja kolejnych ujęć daje nam wrażenie, że jesteśmy nie tylko świadkami a uczestnikami wydarzeń. Świetne kino.

Moja ocena:

Straszność: 3

Fabuła:8

Klimat:9

Napięcie:8

Zaskoczenie: 7

Zabawa:8

Walory techniczne: 9

Aktorstwo:8

Oryginalność: 8

To coś: 8

76/100

W skali brutalności: 1/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

Rynn sama w domu

The Little Girl Who Lives Down the Lane/ Mała dziewczynka, która mieszka na końcu drogi (1976)

Ojciec trzynastoletniej Rynn Jackobs, uznany angielski poeta wynajmuje dla siebie i córki niewielki dom na uboczu małej mieściny w stanie Maine. On miał tam oddawać się pracy twórczej i odpoczywać po licznych wyjazdach służbowych. Ona miała zajmować się domem i kształcić umysł z dala od opresyjnego systemu oświaty. Wścibstwo niejakiej Pani Hallet, od której zresztą poeta wynajął wspomniany dom zaczyna mocno dokuczać Rynn. Zarówno kobieta jak i jej syn o złej reputacji, Frank, żywo interesują się sytuacją dziewczynki, która zdaje się przebywać w domu zupełnie sama. Od dawna niewidziany ojciec i dziecko nie uczęszczające do szkoły to ciekawy przypadek w małym nudnym miasteczku, dla każdego z dwójki zainteresowanych Halletów z innych powodów.

Długo krążyłam wokół tej produkcji zanim przeszedł jej czas. Na stare kino trzeba mieć odpowiedni nastrój. Jeśli więc poczujecie, że przychodzi czas na seans z takim kinem z miejsca rekomenduję Wam ten tytuł.

„Mała dziewczynka, która mieszka na końcu drogi” powstała na podstawie powieści Lairda Koeniga, który sam zaadaptował ją na scenariusz filmowy w dwa lata od premiery książki. Podobnie zrobił zresztą w ’97 kiedy jego historia trafiła na deski teatru. Swoja drogą to wręcz idealna opowieść do wystawienia na scenie. Minimalistyczna, ograniczona głównie do wnętrza domu 'na końcu drogi’ gdzie w jednej scenie nigdy nie zobaczymy więcej niż trzy osoby. Nie potrzeba tu efektów, wystarczy dobrze rozpisany dialog i TEN zamysł czyniący historię elektryzującą.

W głównej roli widzimy tu małą Jody Foster, która brawurowo wciela się w swoją niełatwą przecież postać. Rynn, to zagadka, mimo że widz dość szybko domyśli się, że jest w domu zupełnie sama i nie przez chwilę tylko ot po prostu – w razie jakby ten sam widź nie wywnioskował tego po tytule;) – to jej postać wcale nie jest łatwa do rozgryzienia. Obcujemy tu z diabelnie bystrą istotką i nie bez powodu użyłam tu określenia diabelnie, bo w tej małej tkwi potencjał z piekła rodem. Od początku obcowania z tą historią odczuwamy, że wisi nad nią coś nieuchronnego, coś złego. Czy Rynn grozi niebezpieczeństwo ze strony, nazwijmy rzecz po imieniu, pedofila Franka? Jak najbardziej, czemu więc dziewczynka nie prosi o pomoc dorosłych? Bo jest nauczona polegać tylko na sobie? Bo ukrywać coś co mogłoby się przy okazji wydać? Jedno nie wyklucza drugiego, tyle Wam powiem, zaś sama lista sekretów jakie skrywa Rynn jest dłuższa i za chwilę na naszych oczach dołączy do nich następny. Następna rzecz, którą musi ukryć przed światem.

O Rynn można powiedzieć – stara malutka, silnie aspirująca do dorosłości, do której być może pod względem intelektualnym jest gotowa, ale to wciąż dziecko, które potrzebuje wsparcia. I je otrzymuje od niewiele starszego kolegi imieniem Mario. Jest w niej jednak coś co sprawia, że nie do końca potrafiłam ją zaakceptować w roli ofiary, nawet w scenach konfrontacji z Frankiem mogłam dostrzec w niej coś co sprawiło, że byłam pewna, że mimo wszystko to ona jest drapieżnikiem w tym pomieszczeniu. Rynn wygłasza mowy na temat wadliwości systemu i swojego stosunku do społeczeństwa w ogóle. Czyżby to kiełkująca socjopatia, czy tylko włożone do jej głowy poglądy ojca banity?

Film i tak nieco łagodniej podchodzi do jej występku, niż ma to miejsce w oryginalnej historii. Czym owa zmiana była podyktowana do prawdy nie wiem, ale mogę się tylko domyślać, że ktoś z produkcji uznał, że 'to już chyba przegięcie’. Frank, to natomiast zło wcielone, bez wątpliwości. Kręci się wokół młodziutkiej Rynn, co nie uchodzi uwadze jego matki. Ta z cała swoją 'dziwnością’ – to tylko moje wrażenie- chyba podświadomie posądza Rynn o uwodzenie Franka, bynajmniej nie zachowuje się jakby chciała ją ochronić przed synem, który ma opinię degenerata i zwyrola. W książce mamy jeszcze informacje o jej antysemickich zapędach, które dodatkowo uderzają w Rynn z powodu jej rodowodu. Nie przypominam sobie by taka informacja znalazła się w filmie.

Siłą tej produkcji jest napięcie, które zostało zbudowane wokół sytuacji życiowej tytułowej małej dziewczynki: czy uda jej się wyjść całą z opresji? Do czego się jeszcze posunie?Taki „Kevin sam w domu”, ale w wersji, serio serio. Zdecydowanie jest to film dla amatorów ciekawych portretów psychologicznych i Ci z pewnością zasmakują w tej opowieści. Tak, mamy tu wątek pedofili, tak mamy tu nastolatkę z gołym tyłkiem, tak, jest kontrowersja, więc jeśli to dla Was problem i macie mi tu marudzić to proszę darować sobie seans. Ostrzegam też zierzolubów, jest jedna scena, która zdecydowanie Wam się nie spodoba.

Moja ocena:

Straszność: 1

Fabuła: 9

Klimat:8

Napięcie:8

Zaskoczenie:7

Zabawa: 8

Walory techniczne: 8

Aktorstwo: 9

Oryginalność: 8

to coś: 8

74/100

W skali brutalności: 2/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.