Top

Biblia Horroru

Na początku był lęk...

Folk horror

To było kiedyś

Svetlonoc/ Światłonoc (2022)

Sarlota ma trzydzieści lat gdy powraca do rodzinnej wioski w słowackich górach. Gdy była tam ostatni raz była dzieckiem, później przepadła na blisko dwadzieścia lat. Pytanie po co wróciła bardziej zaprząta głowy mieszkańców niż to dlaczego przed laty zniknęła. Jej wyrazista obecność budzi powszechny niepokój. Powrót kobiety traktowany jest jako zwiastun nieszczęścia.

Słowacki folk horror, albo mroczna baśń utrzymana w klimacie realizmu magicznego „Światłonoc” z nieznanych mi przyczyn umknęła mojej uwadze, Waszej być może też, bo nie widziałam by ktoś spieszył z poleceniami.

Historie podzielona na siedem rozdziałów, co może być pomocne z uwagi na jej złożoność. Może, ale nie musi, bo to obraz z rodzaju tych gęsto przetkanych metaforami i niechętnie mówiący wprost. Czaruje pięknymi kadrami, jednocześnie wprowadzając nas w mrok. Mała, zamknięta społeczność pogrążona we własnych zabobonach to zawsze przemoc, dużo przemocy. Tyrania dogmatu i zaściankowy lęk przed światem. Każda inność jest piętnowana. Jeśli się stawiasz zostaniesz oskarżony o czary. I zrozumcie mnie dobrze, to nie są oskarżenia wprost, to jest parująca nienawiść, która zaczyna się kumulować i czyni Twoim wrogiem każdego — nawet otaczającą przyrodę. Stosownie uzasadniona zbrodnia nie wymaga wymierzania sprawiedliwości. Świat przedstawiony jest mroczny, ale i powabny w swojej naturalistycznej formie. Wszystkie rytuały i obrzędy ukazane są jako element pewnej rzeczywistości i nikt nie przetyka przed nimi wielkiej red flag.

Wizualnie, technicznie, aktorsko, nie mam żadnych zarzutów. Narracja faktycznie jest nierówna i można się trochę zgubić w tym onirycznym wyśnieniu, ale gdzie lepiej się zgubić jak nie w słowackim lesie?

Moja ocena:

Straszność: 1

Fabuła:7

Klimat:9

Napięcie: 6

Zaskoczenie:6

Zabawa: 8

Walory techniczne: 8

Aktorstwo:8

Oryginalność: 7

To coś:7

67/100

W skali brutalności: 1/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

Ziemia przeklęta

The Damned (2024)

Rok 1871, środek zimy. U wybrzeży Arktyki swój obóz zmuszona jest utrzymywać grupa rybaków pod przewodnictwem owdowiałej żony ich niegdysiejszego szefa Mangusa, Evy. Połowy są coraz lichsze, więc w serca tych, zdawałoby się, nieustraszonych ludzi zarzyna zaglądać strach. Gdy pewnego ranka dostrzegają walczący ze sztormem i uwięziony miedzy skałami statek stają przed dylematem: rzucić się na ratunek łamiąc nieśmiertelną zasadę, czy pozostawić rozbitków własnemu, przesadzonemu już chyba, losowi? Gdy sztorm cichnie, a ekipa rybaków podpływa do skał by ocenić, czy komuś udało się uratować z trwogą spostrzegają, że ocalałych jest więcej niż są w stanie zabrać mała łódką – i zdecydowanie więcej niż są w stanie wyżywić. Desperacja rozbitków prowadzi do starcia niosąc wiele ofiar, których ciała nazajutrz lodowata woda wyrzuca na brzeg stacji rybackiej. Wbrew temu, co nakazuje stara Helga, druga z dwóch kobiet obecnych na stacji, rybacy zaniechają rytualnego pochówku i tym samym sprowadzają na siebie gniew draugra. A może własnego sumienia?

Niegościnne progi Arktyki mają w sobie coś hipnotyzującego. Surowe pejzaże sprawiają, że na sam ich widok przenika nas chłód i jest to chód tego rodzaju, który zdaje się przenikać nie tyle kości co przeszywać duszę. Groza ma to do siebie, że świetnie kiełkuje  w zamarzniętej ziemi.

Pierwszy pełnometrażowy film islandzkiego reżysera Thordura Palssona to nastrojowy folk horror z vibem  „Terroru” Simmonsa. Oferuje nam przejmujący chłód na zamarzniętym pustkowiu skąd jedyna droga ucieczki prowadzi przez wzburzone, lodowate wody oceanu arktycznego. To właśnie tu niezbyt liczna grupa rybaków walczy o przetrwanie. Towarzyszą im dwie kobiety, wdowa po Mangusie – który dotąd był ich przywódcą niestety niedawno stracił życie –  oraz Helga, starsza kobieta, która dba o obóz i wyżywienie. Helga zna też wszystkie legendy i nie waha się dzielić się z osadnikami najmroczniejszymi akcentami islandzkiego folkloru.

Klimat jaki budują te opowieści z pogranicza świata żywych i umarłych są warte wszystkich emocji jakie są w stanie wzbudzić. Już samo miejsce akcji budzi niepokój malujący się na zaciętych obliczach bohaterów. Co ciekawe, nikt z mężczyzn nie podważa autorytetu wdowy i to jej ostatecznie pozostawiona zostaje decyzja w kwestii rozbitków. To jej najsilniej będzie ciążył jej ciężar i to ją zdaje się najbardziej interesować draugr.

Słowo draugr oznacza tyle co 'ponownie chodzący’ i odnosi się do bytu, który powstaje z martwych. Draugr zna przyszłość, ale na ziemi trzymać go mogą niezałatwione sprawy, jak chęć zemsty, potrafi też wpływać na pogodę. By uniknąć spotkania z nim trzeba zadbać o godny pochówek zmarłych. Czego jak wiadomo, zaniechali bohaterzy filmu. Czy to, co ich nęka jest realne, czy wyobrażone, silnie oddziałuje na ich i tak nie łatwe życie. Emanacje nadprzyrodzonego to sceny grozy najwyższej próby, bez tanich zagrań budzących drwinę. Jestem przekonana, że zrobią na Was wrażenie.

Nastrój filmu jest ciężki, melancholijny, ale i pełny napięcia, co stosownie podkreśla ścieżka dźwiękowa. Aktorsko bardzo okej, fani Peaky Blinders będą zachwyceni:), choć na mnie osobiście największe wrażenie robiła Helga. Podsumowując, must watch, dla fanów skandynawskich klimatów, folk horroru i slow burn’owych narracji.

Moja ocena:

Straszność: 2

Fabuła:8

Klimat:9

Napięcie: 7

Zaskoczenie:6

Zabawa:8

Walory techniczne:8

Aktorstwo:8

Oryginalność:6

To coś:8

70/100

W skali brutalności: 1/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

Zmyje Twoje grzechy

Des Teufels Bad / Kąpiel diabła (2024)

XVIII wiek w Austrii. W małej wiejskiej osadzie u podnóży gór, nad niewielką rzeką żyje Agnes, młoda kobieta, świeżo poślubiona żona Wolfganga. Młoda para wprowadza się do domu w środku lasu, złożonego z mało przestronnych, ciemnych izb. Agnes liczy, że wkrótce te przestrzenie wypełni śmiech jej dzieci, niestety mąż ma nieco inne wyobrażenie wspólnego pożycia. Odtrącona, samotna Agnes popada w tym większą desperację, gdy musi mierzyć się z pogardliwymi spojrzeniami i uwagami społeczności — na czele z teściową. W końcu samotność zaczyna do niej szeptać i składa jej kuszącą ofertę wyjścia z tej sytuacji.

Austriacki duet Severin Fiala i Veronika Franz zdążyli zaskarbić sobie moją uwagę dwukrotnie. Pierwszy raz za sprawą „Widzę, Widzę” i ponownie kręcąc anglojęzyczny „Domek w górach”. A co jeśli Wam powiem, że te dwa, głośnie, cenione filmy to nic przy „Kąpieli diabła”?

Ha! Tak właśnie jest. Niemieckojęzyczny- podobnie jak „Widzę, Widzę” – najnowszy projekt filmowy tej dwójki, zabiera nas do XVIII wiecznej Austrii, by tam pokazać ból, w jakim zrodziła się zachodnioeuropejska kultura. Bogobojna społeczność, kult rodziny, szacunek do tradycji, brzmi kojąco i bezpiecznie, tylko skąd te odcięte głowy i czemu ta kobieta cisnęła noworodkiem do wodospadu? To tylko pierwsze minuty filmu więc startujemy z wysokiego C. Kto rozbije się o skały, a kogo spotka dekapitacja? I wreszcie, po co to wszystko? W imię czego?

Spokojnie, twórcy spieszą z wyjaśnieniem, ale zanim ucichnie muzyka i wyświetli się ten zgoła szokujący przypis, sami spróbujcie ułożyć sobie to w głowie.

„Kąpiel diabła” należy do mojego najulubieńszego nurtu folk horroru, horroru nowej fali. Taka „Czarownica” tylko bez czarownicy, nie bajka a historia z górnej Austrii. Opowiedziana językiem baśni, mającej wywołać trwogę, naszpikowana ludycznymi odwołaniami, jednocześnie silnie osadzona w religijnym dogmacie. Opowieść o kobiecie i o całej społeczności widzianej jej oczyma. Wielka wspólnota i wielka samotność, gdy nie jesteś w stanie wypełnić najważniejszych postulatów. Tragedia Agnes to dopiero wierzchołek góry lodowej. Weźmy choćby wisielca- przyjaciela jej męża. Swoją drogą mam pewną teorię na jego temat. Z innością walczymy wytrwale, a wieki ciemne wyznaczają nam jedyną prawą ścieżkę.

Ten film jest bardzo odważny, uderza celnie i bez litości. Narracyjnie bardzo stonowany, spokojny — jak cisza przed burzą — wizualnie stosownie ponury i opresyjny. Klimat porównałabym do „Listopadowych porzeczek”, lub właśnie „Czarownicy”. Świetnie zagrany, wręcz brutalnie naturalistyczny. Absolutny, bezbrzeżny zachwyt. Mój film roku.

Moja ocena:

Straszność: 2

Fabuła:8

Klimat:9

Napięcie:7

Zaskoczenie:8

Zabawa:8

Walory techniczne:8

Aktorstwo:8

Oryginalność: 8

To coś:8

74/100

W skali brutalności: 2/10

Współpraca Velvet Spoon

 

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

W tej ziemi

Starve Acre (2023)

Anglia, lata ’70 XX wieku. Archeolog Richard Wiloughby za namową żony i w trosce o zdrowie swojego jedynaka Owena zamieszkują odziedziczony przez mężczyznę dom na wsi. Richard nie wiąże z tym miejscem najlepszych wspomnień, ale czego się nie robi dla dobra dziecka? Niestety astma okazuje się być nie jedynym problemem w funkcjonowaniu chłopca. Krwawy incydent na festynie sprawia, że para decyduje się na poradę specjalisty od zdrowia psychicznego. W głowie rodziców pojawia się nawet myśl, że to otoczenie spowodowało u chłopca atak agresji, a ściślej mówiąc ludyczne opowieści, spisane niegdyś przez ojca Richarda, które doszły do uszu chłopca.

„Starve acre” Brytyjczyka Daniela Kokotajlo został luźno zainspirowany powieścią Andrew Hurleya. Folk horror utrzymany w klimacie retro opowiada o losach trzyosobowej rodziny pozostawionej na pastwę pustkowia. Pustkowia pełnego zagadek, jak się okaże. Szczątki zwierzęcia,  'pogrzebane’ drzewo i zapiski starego przemocowca. Wybuch agresji chłopca, a wkrótce nie tylko jego. Do czego to zmierza? Jak zwykle  z odpowiedzią śpieszą ludowe podania. Szkiełko i oko naszego naukowca bada czucie i wiarę przodków.

Film operuje formułą slow burn horroru. Pozornie niewiele się tu dzieje, ale jako w takich filmach bywa, pod powierzchnią aż kipi od stłumionych emocji. Żalu, gniewu, strachu. Kreacje aktorskie są uszyte na miarę, dobór zupełnie nie przypadkowy i wymierzony w punkt. Grozowych elementów mamy tu aż nadto natomiast serwowane są subtelnie, bez fanfar. Twórcy bardzo zależało na klimacie retro swojego filmu, więc poczynił w tym celu stosowne akrobacje łącząc nowoczesne techniki z tymi używanymi w filmach z lat ’70. Do tego dochodzą jeszcze fragmenty kręcone poklatkowo (te z królikiem). Efekt wizualny jest bardzo dobry.

Nie mam pewności czy obraz przypadnie do gustu wszystkim, ale swoich zwolenników powinien znaleźć. Jednego już ma – mnie.

Moja ocena:

Straszność: 1

Fabuła:7

Klimat:8

Napięcie: 6

Zabawa: 6

Zaskoczenie:6

Walory techniczne:8

Aktorstwo:8

Oryginalność:7

To coś:7

64/100

W skali brutalności: 1/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

To były cuda

The King Tide/ Królewski przypływ (2023)

W nocy nad małą wyspą w Nowej Fundlandii przechodzi potężna burza, której towarzyszy tzw. królewski przypływ. Tej też nocy ciężarna żona burmistrza, Grace traci dziecko. Nazajutrz mieszkańcy widzą zerwane linie energetyczne i inne zniszczenia, oraz niezwykłe znalezisko na wybrzeżu: niemowlę. To właśnie burmistrz Bobby Bentham i jego żona Grace przyjmują do siebie dziecko i wychowują jak własną córkę przez kolejne dziesięć lat. W tym też czasie okazuje się, że Isla jest swoistym darem – nie tylko dla pary, która utraciła swojego potomka, ale dla całej społeczności wyspy. Każdy kto przebywa w towarzystwie dziewczynki może zyskać nowe siły witalne, a nawet odzyskać zdrowie i młodość. Obecność dziewczynki gwarantuje udany połów dzięki czemu mieszkańcy wyspy stają się całkowicie niezależni gospodarczo. Nikt nie opuszcza miasteczka, ani nikt do niego nie przybywa. Społeczność pod czujnym okiem babki Isly, Faye – cudownie wyleczonej z demencji – czerpie pełnymi garściami z dobrodziejstwa jakie zsyła na nich cudowne dziecię, do czasu gdy dziewczyna niespodziewanie traci moc.

„Królewski przypływ” podpada mi pod kategorię folk horroru. Scenarzyści Albert Shin i Wiliam Woods oferują nam opowieść z morałem, ale w baśniowej formie, coś jak ludowa legenda opowiadana ku przestrodze. Nasza baśń została też pięknie zilustrowana i duża w tym zasługa doboru plenerów. Spektakularne skaliste klify, po których hula wiatr, dzika roślinność, urwiska i szczelna zasłona oceanicznych fal potęgują wrażenie izolacji. Film kręcono na bezludziu, a dokładnie w miasteczku liczącym jakiś 30 mieszkańców, zresztą zaangażowano ich w projekt jako statystów.

Klimat filmu jest jego niewątpliwą zaletą, ale fabularnie też 'ma coś do powiedzenia’. Cudowne dziecko sprawia, że życie małej społeczności przypomina egzystencje w edenie. Cały ekosystem opiera się na Isli. Każdy w wyznaczonym czasie może do nie przyjść, czy w to w ramach profilaktyki nowotworowej, czy aby podleczyć kaca. Niestety pewnego dnia Bobby ugina się pod namowami dwóch rybaków i zmienia harmonogram codziennych cudów dziewczynki. Skutkiem tego jest śmierć jej rówieśnika, któremu Isla nie jest w stanie pomóc. Jej moc zostaje zablokowana, a usilne próby jej przywrócenia tylko dodatkowo traumatyzują dziecko. Na mieszkańców wyspy pada blady strach, panika. Nie powiedziałabym, że sytuacja sprawia, że z mieszkańców wychodzi wszystko co najgorsze, ale z pewnością jest to dla nich czas kryzysu, a kryzys nieodmiennie prowadzi do zmian. Tylko jakich?

Bardzo udane widowisko poprowadzone w kameralnej atmosferze. Upadek cesarstwa w mikroskali, małe wygnanie z raju, ukręcenie głowy złotej rybce. Folkowy klimat i oniryczny ton, bardzo ładnie wyszło.

Moja ocena:

Straszność: 1

Fabuła: 7

Klimat: 9

Napięcie:6

Zaskoczenie:6

Zabawa:7

Walory techniczne:8

Aktorstwo: 7

Oryginalność: 7

To coś:7

65/100

W skali brutalności: 1/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.

Zapraszamy do stołu

Family dinner/ Rodzinna kolacja (2022)

Tuż przed świętami Wielkiej Nocy nastoletnia Simone przyjeżdża z wizytą do swojej ciotki Claudii. Odnowienie znajomości z ciotką po tym jak w następstwie rozwodu z wujem Simone została ona poniekąd wykluczona z rodziny stanowi pretekst by skorzystać z jej specjalistycznej wiedzy. Simone bowiem marzy o zrzuceniu nadprogramowych kilogramów, ciotka Claudia zaś jest autorką książek o zdrowym odżywianiu i ekspertem w tej dziedzinie. Nieszczęsne dziewczę zostaje przyjęte dość chłodno, szczególną pogardę zdaje się jej okazywać kuzyn Philip, ale w końcu cel jej wizyty jest inny niż zacieśnianie rodzinnych więzi i chyba uda jej się go osiągnąć, bo ciotka godzi się na wprowadzenie Simone w tajniki zdrowego żywienia. Dziewczyna jednak nie wie, że jedzenie jest w domu ciotki obiektem swego rodzaju kultu, a nadchodzące święta stanowią pretekst do szczególnej celebracji.

„Family dinner” stanowi debiut reżysera i scenarzysty, pochodzącego z Austrii Petera Hengla. W produkcji odzwierciedlenie znalazło jego zamiłowanie do folk horroru, czyli grozy jaką mogą budzić uprawiane z wyjątkową pasją gusła. Innym ogniwem jest tu motyw paskudnych rodzinnych tajemnic do których bohaterka ma nieprzyjemność się dokopać.

Naszą przewodniczką w tej historii będzie sympatyczna Simi, którą poznajemy jako wycofaną i pełną kompleksów dorastającą dziewczynę, która szuka rozwiązania swoich problemów z wagą. Koło ratunkowe rzuca jej ciotka, ta sama, która jeszcze dobę wcześniej najlepiej chciałby wystawić młodą za drzwi, bo przecież najazd tej ex krewnej może zepsuć jej przygotowanie do Wielkiej Nocy. Daje jednak dziewczynie szansę, ale w zamian oczekuje kategorycznego przestrzegania zasad. Wstępem do właściwego odżywiania ma być kilkudniowy ścisły post mający oczyścić organizm. Filip, z którym zmuszona jest dzielić przestrzeń patrzy na nią krzywo, zaś 'nowy wujek’, czyli kolejny mąż ciotki Claudii próbuje się do niej dobrać. Mało tego, Simi zaczyna podejrzewać go o przemoc wobec Philipa, ale wtedy sam zainteresowany każe jej przekierować uwagę z ojczyma na matkę. Tak też robi bohaterka, tak też robi widz.

Tajemnica, którą skrywa rodzina jest dość łatwa do odszyfrowania biorąc pod uwagę cały kontekst sytuacji i poszczególne jej części składowe. Nie znaczy to jednak, że sygnały ostrzegawcze zostaną nam wykrzyczane do ucha. Głośny huk i rozpaczliwy krzyk – tego nie mamy w menu „Rodzinnej kolacji”. Propozycja podania tej historii jest bardzo subtelna,a mocniejsze akcenty- jak scena z królikiem – tym mocniej mogą wybrzmieć na tym cichym tle. Taka formuła narracji bardzo dobrze się sprawdziła w połączeniu z prostotą samego pomysłu. Jest w tym jakaś baśniowość właściwa folk horrorom, ale i opresyjność wynikająca z psychologicznego kontekstu przedstawionych wydarzeń. Bardzo smaczna ta kolacja.

Moja ocena:

Straszność: 2

Fabuła: 7

Klimat: 8

Napięcie: 7

Zaskoczenie: 5

Zabawa:7

Walory techniczne: 8

Aktorstwo: 8

Oryginalność: 6

To coś: 7

65/100

W skali brutalności: 2/10

Gdzie obejrzeć

Zasilane przez JustWatch

Widżet zawiera linki afiliacyjne.